Η νήσος Δοκός, που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Απεροπία, λόγω της άπειρης θέας που προσφέρει από τα πιο ψηλά της σημεία αποτελεί έναν (σχεδόν) ανέγγιχτο από την ανοικοδόμηση τόπο, λόγω του ότι έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος. Ο Δοκός είναι ορεινός και βραχώδης, και όλη η ανατολική, δυτική και νότια πλευρά του είναι αλίμενος, ενώ μόνο στα βόρεια, ο όρμος Σκίντου αποτελεί καλό αγκυροβόλιο.

Το αρχαιότερο ναυάγιο στον κόσμο βρέθηκε στον όρμο του Σκίντου, στο νησάκι Δοκός, έπειτα από θαλάσσιες έρευνες που έγιναν το 1975 και το 1977 και συστηματική θαλάσσια ανασκαφή, που κράτησε από το 1989 έως το 1992.

Tα υπολείμματα του ναυαγίου εντοπίστηκαν από τον ερευνητή των βυθών και ιδρυτικό μέλος του Ι.ΕΝ.Α.Ε. (Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών), Πήτερ Θροκμόρτον (Peter Throckmorton), το καλοκαίρι του 1975 σε βάθος 15-30 μέτρων.

Πρόκειται για το ναυάγιο ενός αρχαίου εμπορικού πλοίου το οποίο μετέφερε είδη πρωτοελλαδικής κεραμικής και αποτελεί μέχρι στιγμής το αρχαιότερο γνωστό ναυάγιο στον κόσμο.

Εν συνεχεία ερευνήθηκαν από το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (1989-1992) και μπροστά στον φάρο ανακαλύφθηκαν δύο λίθινες άγκυρες, μεγάλες ποσότητες κεραμικών, χρυσά αντικείμενα και πλήθος εργαλείων από οψιδιανό, σύμφωνα με τα οποία το ναυάγιο χρονολογείται γύρω στο 2450-2150 π.Χ.

Τα 15.000 περίπου ευρήματα, που σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση, μεταφέρθηκαν για καθαρισμό και συντήρηση στο Μουσείο Σπετσών.

Το ναυάγιο αυτό προσφέρει στους αρχαιολόγους, τους ιστορικούς και τους επιστήμονες πολύτιμες πληροφορίες για το θαλάσσιο εμπόριο και τον πολιτισμό της πρωτοελλαδικής εποχής.

Τα ευρήματα από το Αρχαιότερο Ναυάγιο πιστοποιούν ότι ο Δοκός κατοικήθηκε από την Νεολιθική εποχή (4^η π. Χ. χιλιετία), ενώ χίλια χρόνια μετά οι κάτοικοί της είχαν ήδη ανεπτυγμένη ναυσιπλοΐα. Μια ακόμα χιλιετία αργότερα (γύρω στο 1300 π. Χ.) είχαν ιδρυθεί σημαντικοί οικισμοί στις περιοχές Κομμένη Μύτη και Λέδεζα. Υπήρξε κέντρο της μυκηναϊκής θαλασσοκρατορίας, λόγω του ότι βρισκόταν στη ρότα της διέλευσης των πλοίων που μετέφεραν τον πολύτιμο οψιδιανό της Μήλου.

Κι άλλη Βυζαντινή Καστροπολιτεία εκτός από την Παλιοχώρα της Αίγινας

Στην ανατολική της πλευρά υπάρχουν τα ερείπια ενός μεγάλου Βυζαντινού-Ενετικού κάστρου. Κατά τον 7^ο μ. Χ. αιώνα, σχεδόν ταυτόχρονα με την Παλιοχώρα της Αίγινας, υπήρχε μεγάλη Καστροπολιτεία που αριθμούσε περί τους 1000 κατοίκους, αριθμός τεράστιος για το μέγεθος του νησιού.

Δυστυχώς δεν διασώθηκε το όνομα αυτής της Καστροπολιτείας που απ’ ότι δείχνουν οι ανασκαφές πρέπει να έμοιαζε με τη Μονεμβασιά. Κάτι τέτοιο μοιάζει απίστευτο σήμερα, δεδομένου ότι δεν βλέπουμε παρά μόνο διάσπαρτους ερειπιώνες, ούτε καν μερικά τμήματα οικιών ή ναών, όπως βλέπουμε στην Παλιόχωρα της Αίγινας.

Λόγω των αραβικών επιδρομών της εποχής στη Βυζαντινή επικράτεια, στο νησί είχαν καταφύγει όχι μόνο κάτοικοι από τις γύρω χερσαίες περιοχές της Αργολίδας και της Ερμιονίδας, αλλά μνημονεύονται και μετανάστες ακόμα και από τη Σικελία και την Αίγυπτο οι οποίοι πίστευαν ότι θα προστατευτούν στο Δοκό!

Αλλοίμονο όμως! Η όμορφη πολιτεία και οι κάτοικοί της δεν απέφυγαν τον όλεθρο. Η πόλη καταστράφηκε ολοσχερώς από Άραβες πειρατές το 673 μ.Χ., ενώ όσοι από τους δύσμοιρους κατοίκους της γλύτωσαν την σφαγή, οδηγήθηκαν δούλοι στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής.

Ισπανοί μάρτυρες και Άγιοι στο Δοκό

Ας δούμε όμως και μια άλλη απίστευτη ιστορία που διαδραματίστηκε στο νησί. Πώς συνδέεται με το Δοκό μια… Ισπανή Ορθόδοξη Αγία, των πρώτων χριστιανικών αιώνων: η παιδομάρτυς Αγία Ευλαλία, που μαρτύρησε με φρικτά μαρτύρια στη Βαρκελώνη το 304, επί Ρωμαίων;

Τον 7^ο αιώνα, όταν οι Άραβες επιτέθηκαν στην Ισπανία, Βυζαντινοί έμποροι για να προστατεύσουν τα σκηνώματα της Αγίας Ευλαλίας και των Αγίων Βικεντίου και Βαλεριανού, που ήταν ενταφιασμένα στον ναό της Santa Maria de les Arenes (Aγίας Μαρίας της Θάλασσας), ήθελαν να τα μεταφέρουν για φύλαξη κατά πάσα πιθανότητα στην Κωνσταντινούπολη.

Ωστόσο, το πλοίο με τις λάρνακες που περιείχαν τα οστά των Αγίων συνάντησε σφοδρή θαλασσοταραχή, καθώς έπλεε ανατολικά της Πελοποννήσου. Το πλοίο βυθίστηκε, αλλά οι λάρνακες κατέληξαν στις ακτές του… Δοκού και μάλιστα στον κόλπο του Σκίντου, δηλαδή στο πιο «φιλόξενο» σημείο του νησιού, το οποίο σε όλη την υπόλοιπη περιφέρειά του είναι εξαιρετικά βραχώδες και αλίμενο όπως είπαμε.

Στο σημείο όπου η θάλασσα εναπόθεσε τα ιερά λείψανα, κτίστηκε ένα παραθαλάσσιο εκκλησάκι για τη φύλαξή τους. Το εκκλησάκι σώζεται και είναι σήμερα αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.

Λίγο αργότερα, τα ιερά σκηνώματα των τριών Αγίων μεταφέρθηκαν σε ένα άλλο εκκλησάκι του Δοκού, στον Άγιο Ιωάννη, που βρίσκεται στον ακριβώς απέναντι όρμο, όπου παρέμειναν επί σαράντα περίπου χρόνια. Η παράδοση αναφέρει ότι κάποιοι θέλησαν να τα βεβηλώσουν, αλλά τα χέρια τους παρέλυσαν!

Όταν αυτή η φήμη έφτασε στον τότε μητροπολίτη Μονεμβασιάς Νικήτα, και επειδή τα γεγονότα στα οποία αναφερόμαστε συνέβησαν κατά το διάστημα της επιδρομής των Αράβων, έστειλε πλοίο και τα μετέφερε από την ερημωμένη Δοκό στον ναό της Αγίας Αναστασίας (μετέπειτα του Ελκομένου Χριστού), καθεδρικό ναό της Μονεμβασιάς, όπου παρέμειναν μέχρι το 1292.

Τότε κατέλαβε τη φημισμένη πολιτεία ο Καταλανός ναύαρχος Ρογήρος ντε Λούρια ο οποίος μετέφερε τα σκηνώματα των Αγίων στη Βαρκελώνη, όπου τοποθετήθηκαν στον εν ιδρύσει καθεδρικό ναό του Τιμίου Σταυρού και της Αγίας Ευλαλίας, η οποία άλλωστε είναι και προστάτις της πόλεως.

Στο νησί διαμένουν γηγενείς κάτοικοι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού που διαθέτουν εκτάσεις στις οποίες οι πρόγονοί τους ζούσαν μόνιμα βιοποριζόμενοι ως κτηνοτρόφοι και αλιείς. Ο επισκέπτης έχει τη χαρά να δει ζώα να κυκλοφορούν αμέριμνα… Τρία γαϊδουράκια, κάποιες ελεύθερες γαλοπούλες, λίγες κότες και κάμποσα κατσίκια που βελάζουν βόσκοντας ελεύθερα, δημιουργούν ένα απίστευτα βουκολικό σκηνικό. Μια διανυκτέρευση στο νησί με σκάφος, αγκυροβολημένο αρόδο, αξίζει όσο χίλιες διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχείο 5 αστέρων.

Εάν έχετε την τύχη να βρεθείτε εκεί σε ασέληνη νύχτα θα δείτε τόσο καθαρά τη γαλαξιακή ζώνη, όσο πουθενά αλλού στον Σαρωνικό και εάν είναι Αύγουστος θα έχετε την ευκαιρία να θαυμάσετε ενεοί την βροχή διαττόντων αστέρων και να κάνετε πολλές ευχές!

Αν πάτε Μάιο ή Οκτώβριο-Νοέμβριο θα βρείτε να δέσετε με κάβο στον πρώτο όρμο αριστερά, είτε φάτσα στα βράχια, είτε κάθετα, σε μόνιμους κρίκους στα βράχια. Τον πιάνει ο Δ-ΒΔ άνεμος και κανένας άλλος. Διαφορετικά όπως μπαίνουμε στον όρμο δεξιά, με κάβο στα βράχια, δεν τον πιάνει κανένας καιρός. Τέλος, αγαπημένο σημείο, αλλά γίνεται το αδιαχώρητο, μπροστά στο εκκλησάκι, με κάβο στα βράχια, αλλιώς στο βάθος του όρμου, πάντα αρόδο. Δεν υπάρχει πρόβλημα με τα μελτέμια γιατί το καλοκαίρι σε όλο τον όρμο Σκίντου, αν και είναι εκτεθειμένος στο βοριά κατά τις 12-13.00 το μεσημέρι τον πιάνει ΝΔ άνεμος μέχρι και 6 μποφόρ σχεδόν κάθε μέρα, ο οποίος όμως πέφτει το σούρουπο και συνήθως τη νύχτα έχει άπνοια.

http://aperopia.fr/el/δοκοσ/, Χρυσούλα Μπουκουβάλα