H ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΥΔΡΑΣ

Η γιορτή που «τιμάτε» η αμυγδαλιά και έχει σαν θέμα τον ερχομό της Ανοιξης, τα λουλούδια που ανθίζουν, την καρποφορία και στο αποκορύφωμα της γιορτής έχει κεντρικό θέμα την ολάνθιστη αμυγδαλιά.

Παλιά, την ημέρα της γιορτής, γινότανε γλέντι και κατά τη διάρκειά του μια γυναίκα μασκαρεμένη σαν άντρας και ένας άντρας φορώντας νυφικό πέπλο από τούλι, με τη συνοδεία μουσικών οργάνων, μαζί με τους άλλους συμμετέχοντες, συγκεντρωνόντουσαν κάτω από μια ανθισμένη αμυγδαλιά, τραγουδώντας και χορεύοντας όλοι μαζί. Η «Γιορτή της Αμυγδαλιάς» αποτελούσε ένα μουσικό γλέντι - δρώμενο που καλωσόριζε την επερχόμενη άνοιξη.

Ο παραδοσιακός Υδραίϊκος γάμος, ξεκινάει με το "στρώσιμο του κρεβατιού" στο οποίο φίλοι και συγγενείς προσφέρουν χρηματικά ποσά για το στήσιμο του νέου νοικοκυριού. Την παραμονή του γάμου γίνεται το "λούσιμο της νύφης" από δύο παντρεμενες γυναίκες και στη συνέχεια το "χτένισμα της νύφης" λίγες ώρες πριν από το γάμο.

Συχνά η νύφη αντί νυφικού φοράει την παραδοσιακή υδραίϊκή φορεσιά - κοντογούνι από μεταξωτό βελούδο, μακριά φούστα με πτυχές και κεντητό μεταξωτό μαντίλι στο κεφάλι. Τέλος μετά από "την τελετή του γάμου" γίνεται γλέντι με τα παραδοσιακά τοπικά όργανα, που είναι το βιολί και το λάουτο, με νησιώτικα τραγούδια και κεράσματα.

Στα παλιά τα χρόνια στην Ύδρα αραβωνιάζανε τους νέους από 16, 17 ή 18 χρονών και τα κορίτσια από 12 και τα παντρεύανε στα 18 χρονών τα αγόρια και 14 χρονών τα κορίτσια.  Όταν καμμιά φορά μετανοιώνανε ή ο νέος ή το κορίτσι σαν μεγαλώνανε και διαλύανε τον αραβώνα τους, τότε εκείνος που γινότανε η αφορμή να διαλυθεί ο αραβώνας επλήρωνε στον άλλονε ένα ποσόν που το ωρίζανε κείνες τις στιγμές, σαν πρόστιμο ας πούμε.

Όσοι παντρευόντουσαν μετά την ηλικία αυτή, προκαλούσανε τα σχόλια και τα γέλια των άλλων οι οποίοι τους ωνομάζανε "γεροντοπαλήκαρα" και "γεροντοκοπέλες". Ο πατέρας της κόρης σε μεγάλη κλίμακα έβγαινε να ζητήση το γαμπρό, και χωρίς τη γνώμη αυτουνού γάμος δεν εσκάρωνε ούτε και στερέωνε. Μα αν η κόρη ήτανε ορφανή,  τότε τα χρέη του πατέρα της στον αραβώνα και στον γάμο τα εκάνανε τ΄αδέλφια της και προ πάντων ο μεγάλος.  

Ποτέ Υδραιοτάκι δεν παντρευότανε, αν δεν πάντρευε πρώτα τις αδελφάδες του.  Μεγάλη ντροπή νομιζότανε το να παντρευεί ο νέος πριν παντρευεί η αδελφή του. Κάθε παλληκάρι είχε την αντίστοιχη "μπροσκοπέλλα" του που έπρεπε να παντρέψη αυτήνε κι έπειτα να παντρευτή αυτός. Τότε εκτιμιότανε πολύ κι ήτανε γαμπρός περιζήτητος. Μέχρι και σήμερα βλέπουμε ακόμα να παντρεύεται πρώτα, η πρώτη κόρη κι ύστερα απ΄αυτήνε ο πρώτος γυιός κι στη συνέχεια οι υπόλοιποι με τη σειρά τους. 

Άν ήτανε ένας αδελφός μέσα σε πολλές αδελφάδες, τότε το υπερήφονο και τίμιο παλληκάρι, γινότανε σκλάβος, χαμάλης, χίλια κομμμάτια να προικίση και να τις παντρέψη πρώτα όλες και μετά να πάρει σειρά αυτός. Σαν η ορφανή κόρη δεν είχε αδελφούς, τότε όλα τα χρέη του αραβώνα και του γάμου τα έπαιρνε απάνω της η χήρα μάνα. Πρώτα αρχίζανε οι προξενιές και άμα τελείωνε το συνοικέσιο γινότανε ο αραβώνας.

Μαζευόντουσαν ως τα τώρα οι γονείς και οι συμπέθεροι του γαμπρού και πηγαίνανε στο σπίτι της νύφης.  Εκεί ο πατέρας του γαμπρού έδινε στη νύφη ένα χρυσό δακτυλίδι και της κρεμούσε στο λαιμό ασημένια νομίσματα.  Όταν πλουτίσανε από την ναυτιλία, τότε εκτός από τη βέρα έδινε στη νύφη και άλλα δακτυλίδια με διαμάντια, πιρλάντια και άλλα πολύτιμα πετράδια για στολίδια και της κρεμούσε στο λαιμό χρυσές ντούπες και φλουριά.

Έπειτα όμως σαν πολιτιστίκανε με τους Ευρωπαίους, ο πεθερός κρεμούσε στης νύφης του το λαιμό πολύτιμους σταυρούς ή περιδέραια με διαμάντια και μαργαριτάρια ή σκουλαρίκια πλουμιστά. Ο πατέρας της νύφης έδινε στον γαμπρό δακτύλιον αρραβώνα και αναλόγως του πλούτου και ένα άλλο δακτυλίδι πολυτελείας και αμέσως μετά του έριχνε στον ώμο το μεταξωτό μαντήλι το χρυσοκεντημένο. Το ίδιο εκάνανε στο γαμπρό και οι συγγενείς της νύφης. Όλοι με τη σειρά συγγενείας του ρίχνανε στον ώμο το μεταξωτό μαντήλι και του πρόσφερε ο καθένας το δώρο του, δίνοντας του κι από έναν μπάτσο. Κι ύστερα ακολουθούσανε βροχή τα κουφέτα, τα ρίζια και τ' ασημένια νομίσματα. Μετά από όλα αυτά, σερβίρανε γλυκό του κουταλιού, νερά, πιοτά, και από ένα γλύκισμα στο πιατάκι με την μικρή πετσετούλα που την λένε ακόμα ¨κρούσκιζα".

Κατόπιν γινότανε το τραπέζι του αρραβώνα,  που σ' αυτό καθόντουσαν όλοι οι συμπέθεροι και οι συγγνεείς και κρατούσε όλη τη νύχτα. Γινότανε με βιολιά και άλλα εγχώρια όργανα, με χορούς και με τραγούδια και με χωρατά. Αρχικώς η προίκα ήτανε τιποτένια, κάμποσα ρούχα, τα απαραίτητα έπιπλα της εποχής, τα σένια, αλλά αργότερα άρχισε η προίκα εις λίγο χρήμα, στην αρχή και κατόπιν όλο και περισσότερο. Πιο αργά ακόμη αρχίσανε να δίνουμε σαν προίκα και σπίτια κι άλλων λογιών υποστατικά. Προικοσύμφωνο δεν κάνανε τότε γιατί έφτανε ο λόγος που δίνανε μεταξύ τους τα πεθερικά, ενώ ο αραβώνας δεν κρατούσε πολύ καιρό.  Κατά το διάστημά του αρραβώνα ο γαμπρός επισκεπτότανε τη νύφη, στο σπίτι της υπό την επιτήρηση της μητέρας της.  Την έβγαζε σεργιάνι ή κάνανε επισκέψεις στα δικά τους σπίτια, αλλά υπό την συνοδεία, της μητέρας ή ενός αδελφού της.  Επίσης την φίλευε στο σπίτι των γονέων του τις Κυριακές και τις άλλες καλές ημέρες και της έστελνε δώρα διάφορα.

Ποτέ ο γαμπρός δεν κοιμώτανε στης νύφης το σπίτι.  Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα ή νύφη επισκεπτότανε τακτικά την πεθερά της μόνη της όταν έλειπε ο αρραβωνιαστικός σε ταξείδι ή μαζί με τη μάνα της, όταν εκείνος ήταν στην Ύδρα. Προσκαλούσε τακτικά τα πεθερικά της στο σπίτι των γονέων της κατά τις εορτές τους και τα φίλευε και το ίδιο έκανε και στ' άλλα πρόσωπα της πατρικής οικογένειας του γαμπρού. Όλο το διάστημα του αρραβώνα και τα δύο μέρη ετοιμαζόντουσαν για τον γάμο, στον οποίο ο γαμπρός προσέφερε το νέο σπίτι που θα κατοικούσε το ζευγάρι.

Από το βιβλίο ΥΔΡΕΙΚΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ του κ. Νικ. Γ. Χαλιορή τ. καθηγητού, 1931
ΥΔΡΑΙΚΑ ΝΕΑ 1969 ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΜΠΑΜΠΗ ΜΩΡΕΣ